Al een tijd volg ik een website waarop iedereen vragen kan stellen over fotografie. De website volg ik van het begin en het zal je niet verbazen, het is de website vragen.digitalefotografietips.nl waar ik al eerder wat over schreef. Veel vragen komen langs en er zitten veel uiteenlopende vragen tussen. Toch komen ook dezelfde onderwerpen regelmatig terug. Ik zie vaak de vraag langskomen met wat voor instellingen een bepaald onderwerp gefotografeerd moet worden. Het antwoord daarop kan simpel zijn: een opsomming van sluitertijd, diafragma, ISO, scherpstel- en lichtmeetmethodes etc. Maar is dat antwoord dan ook direct het goede antwoord?

Zo werd deze week weer de vraag gesteld wat de beste instelling is voor een bepaald onderwerp. Mijn eerste reactie was om te verwijzen naar de vele eerdere vragen die over zulk soort onderwerpen werden gesteld. Op internet geldt tegenwoordig dat bijna alles wat gevraagd wordt al eens eerder gevraagd is. Wat zoekwerk zou dus ook het goede antwoord geven. Tenminste.. het goede?

Ik vroeg me af wat nou eigenlijk het goede antwoord is en ik kwam al snel tot de conclusie dat het goede antwoord niet bestaat. Natuurlijk zijn er voor bijna elke soort fotografie standaard instellingen die je mensen kan aanraden om te gebruiken, maar is de fotograaf daarbij gebaat? Is het gebruiken van standaarden goed voor het eindresultaat? Misschien dat het best een leuke foto oplevert, een aardig plaatje waar je best tevreden over kan zijn. Maar is het dan een foto die anders is, een foto die uniek is? Waarschijnlijk niet.

Het antwoord wat gegeven wordt is dus naar mijn idee vaak niet goed. Er moet volgens mij niet worden uit gegaan van standaardinstellingen, van het geven van een sluitertijd en diafragma waar de camera op ingesteld moet worden. Ik ben van mening dat dit juist omgekeerd moet worden.

 

Alles andersom

Ik fotografeer inmiddels een aantal jaren en probeer zoveel mogelijk onderscheidend te zijn in wat ik fotografeer. Onderscheiden betekent eigenlijk ook afwijken, je wilt tenslotte anders zijn dan wat er doorgaans wordt gedaan. Standaardinstellingen zijn dus vaak ook niet de juiste methode om dat te bereiken.

Tijdens het beantwoorden van de vraag waar ik mee begon besloot ik om een andere invalshoek te gaan gebruiken. Namelijk die van het laten bepalen van de instelling door de foto. Eigenlijk moet je in gedachten eerst de foto hebben gemaakt voordat je de camera kan gaan instellen. Want hoe kan ik mijn camera instellen, als ik niet weet wat voor beeld ik wil krijgen?

Laten we er een voorbeeld bij pakken. Een voorbeeld dat ik laatst ook al beschreef maar ook hier weer van toepassing is: het fotograferen van zonnedauw. Ik zat na een aantal registratiefoto’s te bedenken hoe ik een unieke foto kon maken. Tijdens een nieuwe uurtje fotograferen was ik daar nog steeds mee bezig. Terwijl ik rondliep tussen de zonnedauw liep ik me te bedenken wat zo’n foto nou uniek kon maken. Ik zat wat zonnedauw te bekijken en mijn oog viel op de kleuren van de plant. Ik zag die kleuren en wilde die zo goed mogelijk overbrengen op de kijker. In mijn hoofd begon zich langzaam een plaatje te vormen van een zonnedauw met als achtergrond kleur, de kleur van de plant zelf. Het plantje moest bijna wegvallen tegen de achtergrond waardoor de kleur benadrukt werd. Zo werd langzaam de foto geboren en kon ik gaan bedenken wat ik dan bij dat beeld wat ik had qua instellingen moest doen.

De stap die ik hier dus neem is die van het bedenken van een plaatje waarbij ik vervolgens de juiste instellingen moest gaan zoeken. Ik had een beeld voor ogen, een idee. Dat idee moest worden uitgevoerd en de middelen die ik daarvoor heb zijn inmiddels wat uitgebreid. Uit een assortiment lenzen en filters, verschillende camera-instellingen en standpunten moest ik de juiste combinatie vinden om de foto te maken die ik had bedacht. Eenmaal aan het werk kwam de keuze voor een bepaald diafragma, een bepaald standpunt, de keuze voor de scherpte op een bepaalde plek en de keuze om wel of geen filters of flitser te gebruiken. Het resultaat was dat ik een foto kon maken die uniek bleek te zijn.

De reacties op de foto waren divers. Een unieke foto betekent namelijk niet direct dat je lovende reacties krijgt. Juist doordat je afwijkt van bepaalde richtlijnen zullen er altijd mensen zijn die een andere keuze hadden gemaakt. Maar doordat je afwijkt met je keuzes maak je wel een foto die zich onderscheid. De reacties die ik op deze foto kreeg waren divers. De foto staat op divers natuurfora, veel lovende commentaren, maar ook reacties waarin te lezen valt dat er toch gekozen zou zijn voor een kleiner diafragma om meer scherpte te krijgen. Mijn keuze om van die standaard af te wijken zorgde voor een andere foto. Mijn keuze voor deze instellingen voor de foto zijn te lezen in mijn blog over zonnedauw fotograferen.

 

Een ander voorbeeld

Inmiddels bijna 2 jaar geleden besloot ik om een herfstblad in water vast te leggen. Ik fotografeerde toen nog met mijn oude camera en het resultaat was toen niet wat ik zocht. Mede door een beperkte camera kon ik toen niet voor elkaar krijgen wat ik wilde en ik liet het idee liggen. Een jaar later werd ik daar mijn broer gewezen op een fotograaf die op een bijzondere manier de kleine dingen in de natuur vastlegt. Geïnspireerd door zijn foto’s ben ik nog weer geen nadenken over het herfstblad in het water. Ik had toen een nieuwe camera en de mogelijkheden waren uitgebreid. Toen ik in bed lag dacht ik na over hoe ik de foto kon maken waardoor dit voor mij een unieke en mooie foto zou opleveren. Het idee ontstond, de compositie werd bedacht en ik lag alvast te bedenken hoe ik de foto die ik had bedacht kon gaan maken. Met een uitgewerkt idee in mijn hoofd ben ik de volgende ochtend snel mijn bed uit gegaan. Op zoek naar een herfstblad dat ik al in mijn hoofd had. Het herfstblad dat ik vond voldeed aan de eisen en ik ging naar de plek waarvan ik de avond daarvoor had bedacht dat die geschikt zou zijn. Eenmaal aangekomen maakt ik een aantal testfoto’s. Het eerste resultaat was nog niet wat ik zocht en ik perfectioneerde de instellingen, hier en daar een kleine aanpassing, filter op de lens, een lichte invulflits erbij en zo ontstond langzaam het beeld dat ik het bedacht.

Ook bij deze foto ontstond eerst het idee waarna ik vervolgens de instelling bij de foto vond. In plaats van dat ik de avond daarvoor op zoek ging naar andere soortgelijke foto’s en keek welke instelling de fotograaf had gebruikt trok ik mijn eigen plan en maakte een foto die volledig eigen was. Ik liet me inspireren door het beeld van een ander, ontwikkelde mijn eigen beeld en koos mijn eigen manier om dat beeld te maken. Door deze volgorde ontstond een foto die volledig van mezelf was en waar uiteindelijk niets van een ander meer in zat. Een unieke foto dus.

 

De methode in het kort

Het lijkt me goed om nogmaals in het kort aan te stippen wat nou eigenlijk de gebruikte werkwijze inhoud. Ik heb geprobeerd om het aan de hand van een tweetal voorbeeld duidelijk te maken. Een kort lijstje kan soms duidelijker zijn dan een aantal voorbeelden:

  1. Bepaald de foto: wat wil ik op de foto zetten en hoe moet dit eruit gaan zien?
  2. Bepaal de compositie: welke onderdelen zet ik waar in de foto?
  3. Bepaal je camera-instellingen: welke belichting, waar leg ik de scherpte en hoe stel ik scherp? Gebruik ik mijn flitser en eventueel filters?
  4. Is het resultaat naar wens, ga verder naar stap 6. Zo niet, ga naar stap 5.
  5. Het resultaat is niet naar wens, waardoor komt dat, welk onderdeel klopt niet naar wat ik in mijn hoofd had: stel de camera en de compositie bij.
  6. Het resultaat is naar wens en de foto is volledig.

Optioneel stap 7: ik maak de foto en stel deze later in een fotobewerkingsprogramma bij en maak zo het plaatje compleet.

 

Wat is hiervoor nodig?

Natuurlijk komt dit niet zomaar. Om op deze manier te fotograferen is het van groot belang dat je de cameratechniek goed beheerst en weet wat een camera doet onder bepaalde omstandigheden en met bepaalde instellingen. Een uitgebreide kennis is dus belangrijk voor het maken van een goede foto die zowel technisch als qua compositie klopt. Ik zal proberen hier een lijstje te maken van de zaken die het belangrijkste zijn om goed te begrijpen voordat je volgens de genoemde stappen kan werken.

 

 

Diafragma, sluitertijd en ISO-waarde

Deze drie variabelen bepalen de belichting van de foto. Het is dus van het grootste belang om deze volledig te doorgronden. Als je niet begrijpt wat voor belichting je kan krijgen is het erg lastig om een bepaald beeld te realiseren. Het is belangrijk om belichting te begrijpen.

Licht

Er zijn verschillende soorten licht. Kunstlicht en natuurlijk licht zijn beiden verschillen en verschillen ook weer van tijd tot tijd en van soort tot soort. Begrijp wat bepaald licht voor kleurtoon en schaduwen kan geven. Verdiep je in de verschillende soorten licht en wat voor effect dit heeft op je foto.

Scherpstelling

De huidige camera’s kunnen verschillende manieren van scherpstellen. Van handmatig tot volautomatisch. Elk heeft zo zijn voor en nadelen. Begrijpen wat elke soort doet helpt eraan bij om op de juiste manier scherp te kunnen stellen en om scherpe resultaten te behalen. Gebruik bijvoorbeeld bij bewegen onderwerpen continue focus en gebruik bij macro-fotografie handmatige scherpstelling. En ook daarin zijn weer variaties te bedenken. Ook hier geldt: laat je eindresultaat je werkwijze bepalen.

Compositie

Lees boeken/artikelen over het maken van composities. Leer de richtlijnen die hiervoor gelden en bekijk foto’s van anderen. Analyseer de foto’s en kijk goed naar de gebruikte compositie. Wees je bewust van waar je de verschillende onderdelen plaats in je compositie.

Nabewerking

Bedenk tijdens het fotograferen wat je wel en wat je niet kan doen tijdens het bewerken van de foto. De foto zelf moet in principe goed zijn, kleine aanpassingen zijn daarna vaak nog erg goed in de computer te doen. Zeker voor degenen die in RAW fotograferen is het belangrijk om goed te weten wat je kan bereiken met het bewerken van een foto, dit kan een verschil maken en net de mogelijkheden geven om het beeld te krijgen dat je voor ogen had.

 

Creëer je eigen stijl!

Doordat je volgens een andere methode gaat werken en je eigen creativiteit gebruikt om de camera in te stellen zal je een eigen stijl gaan ontwikkelen. Door goed te kijken naar wat je wil bereiken zal je ook dat doel kunnen bereiken. Je laat je dan leiden door het beeld dat je wilt hebben in plaats van dat je je laat besturen door wat anderen zeggen over de instellingen. Er is vaak meer mogelijk dan je denkt. Door te gaan zoeken naar je eigen beeld en dat te gaan maken zal je meer uit je camera kunnen halen.

Wat ik fotografeer wil ik graag op een unieke manier doen (voor zover mogelijk). Streef dus naar het vastleggen van een beeld en laat de instellingen een middel zijn en niet het doel.

3 Responses so far.

  1. sylmar schreef:

    Ik heb een vraag, wil je wanneer je de gelegenheid hebt, eens naar mijn foto’s kijken. Ik vind het zo frustrerend dat ze niet scherp zijn. Ik heb gefotografeert op AV F 22. Als je de eigenschappen bekijkt bij de foto’s zie ik diafragma 9 en F 22, dat laatste snap ik niet! sorry voor de kleuren die zijn te erg! dat weet ik!

    Ik leer graag!
    bedankt voor al je tips op je site, ik leer er veel van!
    vriendelijke groeten.
    Sylvia.

  2. Erik Busstra schreef:

    Hoi Sylvia,

    Bedankt voor je reactie! 🙂

    Ik heb even snel naar je foto’s gekeken, zo op het eerste gezicht kunnen er meerdere oorzaken zijn dat je foto’s onscherp zijn.

    Degene die het meest voor de hand ligt is dat de foto’s door Picassa verkleind zijn. Bij verkleinen ontstaat altijd onscherpte. De oplossing is om na het verkleinen, de foto’s te verscherpen en ik vermoed dat Picassa dat al niet doet en verkleind zonder te verscherpen. Zou je eens kunnen kijken of je foto’s op volledig formaat ook zoveel onscherpte vertonen?

    Als dat laatste zo is, kan er ook goed sprake zijn van diffractie. Diffractie is onscherpte van de lens die zichtbaar wordt op kleinere diafragma’s. Doorgaans wordt een lens vanaf f/11-f/16 zichtbaar onscherper. Ik zal daar binnenkort eens een wat uitgebreider stuk over schrijven om het nog wat beter en uitgebreider uit te leggen 😉

    Mocht je nog vragen hebben, stel ze gerust!

    Groeten,
    Erik

  3. Kees schreef:

    Goede uitleg en zo maak je inderdaad prachtige foto’s!

Leave a Reply to Erik Busstra



+ 1 = twee