Een bos kent vele kanten en geheimen. Van kleine paddenstoelen en mossen tot vossen en herten. Veel van die dingen zie je pas als je jezelf er voor open stelt. Sommigen zijn zo klein dat je ze pas met goed zoeken kan vinden. Anderen zijn zo bijzonder en zeldzaam dat je ze pas met veel geduld en zoekwerk tegenkomt. Toch is het grotere geheel ook een belangrijke kant van bossen. Een bos is een bijzonder stuk landschap. Door heel Nederland liggen enorm veel bossen en elk bos is weer anders.

Een van de dingen die ik mooi vind in het fotograferen van landschappen is het zoeken naar eenvoud en rust. Een rustige plaatje met een paar sterke elementen kijkt veel fijner dan een foto vol met onderwerpen. Landschapsfotografie: de kunst van het isoleren.

Nu is het isoleren van landschappen per landschap verschillende. Het isoleren in een bos is toch wel een van de moeilijkste dingen die er is. Bijna altijd is er wel een tak of een boom die de rust in de foto verstoort. Hoe krijg je dan in een bos ooit genoeg rust om een sterke compositie te maken? Wat maakt een bos nou bijzonder en hoe leg je dat op de juiste manier vast?

Al een tijdje zoek ik naar verschillende stukken bos om op de foto te zetten. Een aantal keren is me dat gelukt en nog veel meer keren lukt dat niet. Al werkende kom je verschillende dingen tegen die meewerken om dat plaatje te maken wat je in gedachten had.

Het vinden van een stuk bos vraagt om voorbereiding en zoeken. Ik bezoek zoveel mogelijk stukken bos en bekijk dan wat ik aan dat stuk bos boeiend vind. Ik heb gemerkt dat ik een bos mooier vind worden als er een bepaalde ondergroei is. Een ondergroei die de hele bodem bedekt en een soort tapijt vormt. Zo’n tapijt kan gevormd worden door bosbessenstruiken of varens, maar ook door een mooi bladerendek. Andere bodembedekkers zijn bijvoorbeeld mos en gras.

Door een bos te zoeken met een rustige bodem voeg je rust toe aan de foto. Doordat er in een bos vaak veel staat is het een rustige bodem een goed element om een bos rustig te krijgen.

Een goede compositie vinden is in een bos lastig. Het lastigste is dit als er geen mooie paden zijn. Een pad zorgt namelijk wel voor veel diepte. Als dan aan het uiteinde van het pad de lucht zichtbaar wordt zorgt dit voor een mooie zichtpunt. Als je dan vervolgens het uiteinde van het pad op een van de hoekpunten volgens de regel van derden plaats heb je vrij snel een sterke compositie te pakken. Dit luistert niet heel precies, als het uiteinde ongeveer op de hoekpunten valt is dit prima.

Bij dit pad staat op het uiteinde de zon waardoor dat stukje net iets lichter is dan de omgeving. Daarnaast loopt het pad omhoog wat voor iets meer diepte zorgt. De foto is overdag gemaakt meer door het bladerdek heb je vrijwel geen last van het harde daglicht. Het licht wordt gebroken door de bladeren. Doordat de bomen nog meer net in het blad stonden scheen het licht daar goed doorheen. Je krijgt daardoor geen donkere schaduwpartijen aan de onderkant van de bladeren. Het resultaat is dan een fris groene laan.

Mist

Een ander element dat voor diepte kan zorgen in bossen is mist. Helaas is wat dichte mist in bossen er niet elke dag. Sterker nog, je ziet zelden veel mist in het bos. Maar als die mist er dan wel is kan je daar optimaal van profiteren. De mist brengt verschillende lagen in beeld die zonder mist niet zichtbaar zouden zijn.

Door deze lagen krijg je snel diepte in het bos. Als de mist wat dichter is kan je hiermee ook heel goed storende elementen op de achtergrond weghalen. De foto krijgt een wat mysterieuze uitstraling. Ook in de volgende foto heb ik weer gebruik gemaakt van een rustige bodem. Ook hier was dat gras. Verder hing er nog wat mist in het bos waardoor ik wat laagjes kreeg.

Een volgend element dat mist bied zijn zonnestralen die door de bomen komen vallen. Deze worden door de minuscule waterdruppeltjes weerkaatst waardoor de zonnestralen zichtbaar worden. De zonnestralen brengen leven in het beeld. Het zorgt voor wat meer spanning. Ook hier weer gecombineerd met een rustige ondergrond levert dit een fijn plaatje op.

Té is nooit goed

Voor de hand liggend is het hoofdonderwerp in het bos: bomen. Het spreekwoord luid echter niet voor niets ‘door de bomen het bos niet meer zien.’ De vraag is dus ook hoe je de vele bomen in het bos zo kunt toepassen dat het er niet teveel zijn. Natuurlijk mogen het ook niet te weinig bomen zijn. Houd het beperkt, maar niet té beperkt. Niet teveel en niet te weinig. Dit betekent dat je goed moet zoeken en de paar bomen bewust moet uitzoeken. Een belangrijke keus die je daarin maakt is die voor je objectief. Een teleobjectief kan hier uitkomst bieden. Door het perspectief wordt ook de achtergrond bijeen gedrukt waardoor die rustiger wordt. Door het gebruik van een telelens kan je een aantal bomen isoleren en gebruiken voor je compositie.

Door je eigen standpunt zo te kiezen dat de bomen in een rijtje achter elkaar staan kan je een dieptelijn in de foto aanbrengen. Het mooiste is om ervoor te zorgen dat aan het einde van deze lijn een doorkijkje is het bos in. Dit kan al heel simpel door een lichter stukje tussen 2 bomen in. Daarmee houd je de blik van de kijker vast in de foto.

Tenslotte is je misschien al opgevallen dat alle voorbeeldfoto’s in de portretstand zijn genomen. Deze verticale stand is een bewuste keuze geweest. De meeste bomen zijn hoog. Om die hoogte goed te benadrukken in de foto kan je ervoor kiezen om een verticale uitsnede te nemen. Daardoor benadruk je de verticale lijnen in het bos. Neem je een horizontale uitsnede, dan loop je het grote gevaar dat de bomen afgesneden lijken.
Het gebruik van een verticale uitsnede zorgt er ook voor dat je je keuze tot een aantal boomstammen nog weer verder kan beperken.

Menselijke sporen in bossen

In Nederland zijn er weinig bossen te vinden die niet door menselijk ingrijpen veranderd zijn. Vrijwel geen enkel stuk bos in Nederland lijkt nog op een soort wild oerbos. Helaas zijn dat soort bossen in Nederland niet te vinden. Oerbossen zijn het ene uiterste, het andere uiterste zijn duidelijk zichtbare tekenen dat de mens in de bossen zijn sporen heeft achtergelaten. Er zijn stukken bos waar funderingen van oude gebouwen te vinden zijn, tracés van oude spoorlijnen lopen nog door het bos en zijn nu zichtbaar als rechte lange paden. Elk bos heeft zo zijn eigen plekken waar zulke zaken te vinden zijn. Ook deze dingen kunnen voor een mooi element in het bos zorgen. Als er goed wordt gezocht zijn er veel menselijke sporen te vinden. Soms kan je deze nauwelijks of niet gebruiken voor een foto. Soms kan dat juist weer wel.

Een tijd terug kwam ik in een bos stuk waar verspreid tussen de bomen oude betonblokken lagen van een gebouw dat nooit voltooid is. Deze zijn in de loop van de jaren volgroeid met mossen en grassen. Ze zorgden voor mij voor een lijn in het bos die je niet snel in een bos ziet. Een typisch stukje dat laat zien hoe bos in Nederland ook kan zijn.

De dieptelijn in de foto loopt langs de stenen door de foto. Het was hier een mooie manier om diepte in de foto te creëren. Een stuk bos dat net even wat anders is dan de meeste stukken bos in Nederland.
Als je goed zoekt zijn er in veel stukken bos nog overblijfselen te vinden van vroegere tijden. Als je interesse er ligt kan het erg leuk en verrassend zijn om eens te achterhalen waar bepaalde stukken vandaan komen. Een stuk bos krijgt dan opeens een verhaal en gaat nog meer leven. Alleen daardoor krijgt een foto een extra dimensie, het maken van zo’n foto wordt interessanter.
Bij deze foto heb ik, in tegenstelling tot wat ik vaak doe in bossen, niet met de telelens gewerkt. Door een groothoeklens op mijn camera te monteren kon ik de voorste steen prominent vooraan zetten, zonder dat ik de lijn uit het oog verloor, of uit de lens zo je wilt 😉

Fotograferen in een bos is een uitdaging. Zeker als het neerkomt op landschappen. Er zijn veel mogelijkheden. Juist door het uitgebreide van de bossen, door de grote hoeveelheid bomen kan je letterlijk door de bomen het bos niet meer zijn. Het vraagt een andere manier van kijken. Een combinatie van je uitrusting, oog, gevoel voor diepte en de juiste omstandigheden kunnen voor een prima boslandschap zorgen.